«طوفان خورشیدی» (یا طوفان مغناطیسی) واژه­‌ای عام است و گاهی به­‌سبب معنای وسیعی که دارد کمی ابهام­‌آمیز به­‌نظر می­‌رسد. از این­‌رو بهتر است از دو دیدگاه مختلف به موضوع طوفان­ خورشیدی بپردازیم.

در یک دیدگاه که بیشتر مورد توجه دانشمندان است، هر پدیده­‌ی انفجاری یا فورانی با منشاء مغناطیسی که در جّو خورشید رخ می­‌دهد و به آزاد شدن انرژی فراوان می­‌انجامد طوفان خورشیدی یا طوفان مغناطیسی نامیده می­‌شود. با این تعریف اتفاقات مختلف مانند زبانه­‌های پرانرژی، شراره­‌ها، فوران­‌های تاجی ماده و باد خورشیدی همگی به­‌نوعی طوفان خورشیدی به­‌حساب می­‌آیند (واژه­‌ی طوفان خورشیدی با این تعریف سازگاری بیشتری دارد).

از سوی دیگر تعریفی که عموماً پذیرش بیشتری دارد اندکی با دیدگاه اول متفاوت است. به­‌دنبال رخ دادن پدیده­ای انفجاری در خورشید، باد خورشیدی با سرعت و شدت بیشتری می­‌وزد و ذرات باردار پرانرژی را روانه­ی فضای منظومه­‌ی شمسی می­‌کند. وقتی این ذرات به زمین می­‌رسند و با میدان مغناطیسیِ آن برهم­‌کنش می­‌کنند، طوفان خورشیدی رخ می‌­دهد. بر این اساس وقوع پدیده­ای مانند شفق قطبی به­‌معنی رخ دادن طوفان خورشیدی است و نشانه‎‌­ای از فعالیت مغناطیسی خورشید در یکی دو روز قبل است. برای این نوع پدیده‌­ها خوب است از اصطلاح طوفان ژئومغناطیسی استفاده کنیم.

شدیدترین نمونه­‌ی ثبت‌­شده‌­ی این طوفان‎­ها در سال ۱۸۵۹/۱۲۳۸ رخ داد. در آن پدیده که به طوفان کارینگتون معروف شد، چنان سیل عظیمی از ذرات روانه‌­ی مغناط‌­یس کره‌­ی زمین گردید که شفق قطبی حاصل از آن از نزدیکی عرض‌­های استوایی نیز دیده می‌­شد.

طوفان خورشیدی بسته به شدتی که دارد می‌­تواند پیامدهای مختلفی داشته باشد. مثلاًً بر سیستم­‌های ارتباط مخابراتی، موقعیت­‌یابی و ناوبری اثر مخرب دارد. بر عملکرد ماهواره­‌های اطراف زمین تأثیر دارد و حتی می­‌تواند برای فضانوردان یا موجودات زنده، مثلاً برای پرندگانی که از میدان مغناطیسی زمین برای جهت­‌یابی استفاده می­‌کنند، خطرناک باشد. ارتباطات رادیویی که با استفاده از لایه­‌ی یونوسفر اطراف زمین برقرار می­‌شود به­‌راحتی در اثر وقوع طوفان خورشیدی دچار اختلال می‌­شود. علاوه‌­بر این‌ها، افزایش شدت تابش‌­های خورشید در محدوده‌­ی پرتوهای پرانرژی اثرات منفی بر سلامتی انسان دارد.

tags:

شنبه 30 فروردين 1393برچسب:طوفان های خورشیدی,

| | parnia |